महाराष्ट्रात ऑपरेशन लोटसचे सावट: काँग्रेस-राष्ट्रवादी (शरद गट) च्या अडचणींमध्ये वाढ?
महाराष्ट्राच्या राजकारणात सतत हालचाली होत असताना, ऑपरेशन लोटसच्या चर्चा पुन्हा एकदा जोर धरत आहेत. भारतीय जनता पक्षाचे (भाजप) महाराष्ट्र अध्यक्ष चंद्रशेखर बावनकुळे यांनी केलेल्या विधानाने राज्यातील महाविकास आघाडी (MVA)तील अस्थिरतेबाबत नवे संकेत दिले आहेत. त्यांच्या मते, MVAतील अनेक नेते भाजपच्या संपर्कात असून, त्यांनी पक्षात प्रवेश करण्याची इच्छा व्यक्त केली आहे.
ऑपरेशन लोटस म्हणजे काय?
राजकीय भाषेत ऑपरेशन लोटस हा शब्द विरोधी पक्षातील नेत्यांना फोडून त्यांना सत्ताधारी पक्षात सामील करण्याच्या धोरणासाठी वापरला जातो. भाजपच्या कमळ चिन्हामुळे हा शब्द प्रसिद्ध झाला आहे. याआधी कर्नाटक, मध्य प्रदेश, गोवा आणि ईशान्येकडील काही राज्यांमध्येही ऑपरेशन लोटसच्या माध्यमातून राजकीय उलथापालथ झाल्याचे दिसून आले आहे.
महाराष्ट्रातील महाविकास आघाडीच्या अडचणी
महाविकास आघाडी ही तीन पक्षांची (काँग्रेस, राष्ट्रवादी काँग्रेस – शरद पवार गट, आणि उद्धव ठाकरे यांचा शिवसेना गट) युती आहे. पण गेल्या काही महिन्यांपासून या गटातील विसंवाद उघडपणे समोर आला आहे.
- राष्ट्रवादी काँग्रेसचा विभाग: शरद पवार आणि अजित पवार यांच्यातील फुटीमुळे राष्ट्रवादी काँग्रेसचे दोन वेगवेगळे गट तयार झाले आहेत. यामुळे आघाडीच्या एकतेला तडा गेला आहे.
- नेतृत्वाचा प्रश्न: उद्धव ठाकरे यांच्या नेतृत्वाखालील शिवसेना गटावर अजूनही पक्षाच्या चिन्हावरून आणि नावावरून कायदेशीर संघर्ष सुरू आहे.
- राजकीय अस्थिरता: काँग्रेस, राष्ट्रवादी आणि शिवसेनेतील काही नेते सत्ताधारी पक्षाकडे वळण्याची शक्यता सतत चर्चेत आहे.
भाजपचे ऑपरेशन लोटससाठी प्रयत्न
चंद्रशेखर बावनकुळे यांच्या विधानानुसार, भाजपने महाविकास आघाडीतील काही प्रमुख नेत्यांना फोडण्याची योजना आखली आहे. त्यांनी सूचित केले की MVAमधील काही नेते भाजपमध्ये प्रवेश करण्यास इच्छुक आहेत. यामुळे राज्यातील राजकीय वातावरण पुन्हा एकदा तापले आहे.
भाजपला याचा फायदा का होईल?
- राजकीय सत्ता मजबूत करणे: ऑपरेशन लोटस यशस्वी झाल्यास महाराष्ट्रातील शिंदे-फडणवीस सरकार अधिक स्थिर होईल.
- विधानसभेतील संख्याबळ वाढवणे: भाजप-शिंदे गटाला जर MVAच्या नेत्यांचा पाठिंबा मिळाला, तर त्यांचा विधानसभेत प्रभाव आणखी वाढेल.
- विरोधकांचे कमजोर करणे: MVAतील प्रमुख नेते भाजपमध्ये गेले, तर विरोधी पक्ष अधिकच अस्थिर होईल.
महाविकास आघाडीपुढील आव्हाने
MVAपुढील सर्वात मोठे आव्हान म्हणजे त्यांच्या नेत्यांना पक्षात टिकवून ठेवणे. राष्ट्रवादी काँग्रेसमधील फुटीनंतर काँग्रेस आणि उद्धव ठाकरे यांना आणखी जागरूक राहावे लागणार आहे.
काँग्रेसची भूमिका:
काँग्रेस नेते अशोक चव्हाण, नाना पटोले, आणि बाळासाहेब थोरात यांना पक्षात एकजूट राखणे हे मोठे आव्हान ठरणार आहे.
उद्धव ठाकरे यांचा गट:
शिंदे गटाने शिवसेना फोडल्यानंतर उद्धव ठाकरे यांच्यासमोर संघटनात्मक ताकद टिकवून ठेवणे हे आव्हान आहे.
राजकीय उलथापालथीचा इतिहास
महाराष्ट्राच्या राजकीय इतिहासात नेत्यांच्या फोडाफोडीची उदाहरणे अनेक आहेत.
- 2019 चा सत्तासंघर्ष: विधानसभा निवडणुकीनंतर शिवसेना-भाजप युती तुटली आणि महाविकास आघाडीची स्थापना झाली.
- 2022 चे बंड: एकनाथ शिंदे यांनी बंड करत शिवसेनेचा मोठा गट फोडून भाजपसोबत सरकार स्थापन केले.
लोकशाहीवरील परिणाम
वारंवार होणाऱ्या पक्षांतरांमुळे लोकशाही प्रक्रियेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण होते. निवडणूक प्रक्रियेने निवडून आलेले नेते जर सत्तेसाठी पक्षांतर करत असतील, तर मतदारांच्या इच्छांचा अनादर होतो.
ऑपरेशन लोटसच्या चर्चेबद्दल तज्ज्ञांचे मत
राजकीय विश्लेषकांच्या मते, महाराष्ट्रातील सध्याच्या स्थितीत पक्षांतराच्या शक्यता अधिक आहेत. MVAमधील अंतर्गत कलह आणि भाजपची ताकद पाहता, आगामी महिन्यांत आणखी काही नेत्यांचे राजकीय स्थलांतर होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.
ऑपरेशन लोटसच्या चर्चेमुळे महाराष्ट्राचे राजकारण पुन्हा अस्थिर झाले आहे. महाविकास आघाडीने जर एकत्र येऊन त्यांच्या नेत्यांना टिकवले नाही, तर भाजप आणि शिंदे गटाचा प्रभाव वाढण्याची शक्यता आहे.
महाराष्ट्रातील मतदारांनी सत्तेच्या खेळात आपला निर्णय विचारपूर्वक घेणे गरजेचे आहे. राजकीय पक्षांनीही सत्तेसाठी राजकीय नैतिकता गमावू नये, हे अधिक महत्त्वाचे ठरेल.
